Wielka Biała Polska (WBP)
Rodzima rasa mateczna, istnieje od 1956 roku, a od 1962 roku – jako wielka biała polska. Wyhodowana na przełomie XIX i XX wieku w wyniku krzyżowania świń rodzimych z białymi rasami angielskimi, a później z wielką białą z Anglii i Szwecji i ostrouchą z Niemiec. Jest to świnia typu mięsnego, szybko rosnąca i stosunkowo późno dojrzewająca. Tułów mocny, długi, o szerokim i równym grzbiecie i krzyżu. Zad bardzo długi z dobrze rozwiniętymi szynkami. Nogi mocne, proste, dość wysokie i szeroko rozstawione. Umaszczenie białe (biała skóra i szczecina). Bardzo dobra płodność – 10-12 prosiąt w miocie (nierzadko 16-18 żywych) i mleczność. Lochy wykazują dużą troskliwość macierzyńską. Świnie wbp są odporne na stres i wyróżniają się mocną konstytucją, mają wysokie przyrosty i dobrze wykorzystują paszę. Wielka biała polska, w czystej rasie lub jako krzyżówka F1 z pbz, stanowi doskonały komponent mateczny do krzyżowania towarowego z knurami ras ojcowskich i mieszańcami tych ras. Knury wbp są też wykorzystywane do krzyżowania towarowego.
Polska Biała Zwisłoucha (PBZ)
Rodzima rasa mateczna, powstała na bazie miejscowych świń długouchych, uszlachetnianych na przełomie XIX i XX wieku. Wyraźny postęp w tworzeniu rasy pbz nastąpił po wojnie. Zastosowano dolew krwi szwedzkiej landrace i w mniejszym stopniu niemieckiej. W latach 70-ych importowano do Polski świnie zwisłouche z Norwegii, Holandii, Niemiec i Wlk. Brytanii – były one hodowane jako odrębne linie. Od 1992 roku wszystkie linie są traktowane jako jedna populacja hodowlana. Cechy rasy pbz to białe umaszczenie (dopuszczalne ciemne plamy na skórze, szczecina biała), zgrabna sylwetka, na którą składają się: bardzo długi tułów z dobrze wysklepioną klatką piersiową, szeroki, równy grzbiet, czasem nieco karpiowaty, lekki przód. Szynki dobrze wypełnione. Lochy pbz są płodne – średnio 11 – 12 prosiąt w miocie, mleczne i wykazują dużą troskliwość. Świnie pbz wykorzystuje się do produkcji loszek F1 krzyżując je z rasą wbp, oraz jako komponent mateczny do krzyżowania towarowego z knurami ras ojcowskich i mieszańcami tych ras. Knury pbz są też wykorzystywane do krzyżowania towarowego.
Duroc
Duroc jest rasą ojcowską, charakteryzuje się maszczeniem czerwonym: od złocistego do ciemno mahoniowego. Świnie średniej wielkości, w typie mięsnym, tułów mocny i głęboki, średnio długi o dobrze wysklepionej klatce piersiowej, lekko karpiowaty grzbiet. Głowa średniej wielkości, uszy lekko zwisające. Nogi dość wysokie, mocne, szeroko rozstawione. Świnie tej rasy są dobrze umięśnione, charakteryzują się bezstresowością i łatwością aklimatyzacji. Lochy są mniej płodne od ras białych – odchowują średnio 8 prosiąt. Duroc jest stosowany jako komponent ojcowski w krzyżowaniach z loszkami F1 i komponent mateczny lub ojcowski – do produkcji knurów mieszańcowych z rasą pietrain, ewentualnie hampshire.
Pietrain
Rasa ojcowska, jej nazwa wywodzi się od belgijskiej wioski, gdzie w latach 1919-1920 wyhodowano pierwsze osobniki, oficjalnie istnieje od 1954 roku. Pierwsze świnie tej rasy trafiły do Polski w 1965 roku jako dar polonii dla ART w Olsztynie. Świnie tej rasy są niewielkie, tułów średniej długości, szeroki grzbiet o wyjątkowym umięśnieniu łopatek i ud – stąd utarło się określenie „świnie czteroszynkowe” Szynki mocno zaokrąglone, pękate, dobrze wypełnione. Nogi krótkie, głowa mała z krótkimi, pochylonymi nieco do przodu uszami. Umaszczenie szarobiałe z różną ilością niezbyt intensywnie wybarwionych czarnych łat, czasem czerwono-rudych.
Świnia puławska
Świnie puławskie to najstarsza polska rodzima rasa mateczna, oficjalnie uznane za rasę w 1935 r. jako świnie gołębskie. Prace hodowlane nad stworzeniem tej rasy rozpoczęto na początku XX w. Materiałem wyjściowym były mieszańce prymitywnych świń miejscowych z rasą berkshire, które uszlachetniano rasą wielką białą angielską. W wyniku intensywnej selekcji uzyskano świnie o typie użytkowym pośrednim między tłuszczowo-mięsnym a mięsnym. Rasa puławska to świnie o mocnych, krótkich nogach i łaciatym umaszczeniu. Cechuje się wczesnym dojrzewaniem i szybkim wzrostem, a także odpornością na choroby, dobrym wykorzystaniem paszy i wysoką wydajnością rzeźną. Jakość mięsa uzyskiwanego ze świń tej rasy a także z mieszańców z „puławiakami” jest wysoka – między innymi za sprawą obecności tłuszczu śródtkankowego. Doceniają to niektóre zakłady mięsne i oferują wyższe ceny za tuczniki czystej rasy puławskiej lub mieszańce z udziałem tej rasy. Ten typ tucznika można polecić gospodarstwom utrzymującym stosunkowo niewielkie stada w systemie tradycyjnym.
Mieszańce międzyrasowe
W inseminacji, obok nasienia knurów czystorasowych, szerokie zastosowanie znajduje nasienie knurów mieszańcowych – jako knurów terminalnych. Knury te, to mieszańce międzyrasowe głównie ras duroc i pietrain oraz czasem hampshire. Wprowadzanie do rozrodu knurów mieszańcowych ma na celu wykorzystanie efektu heterozji w produkcji tuczników. Dzięki występowaniu tego zjawiska knury mieszańcowe mają wiele pozytywnych cech:
- prawidłowa mocna budowa, mocne kończyny,
- wysoki przyrost przy bardzo wysokim wskaźniku wykorzystania paszy,
- wysoka skuteczność krycia, liczniejsze mioty i wyższa masa ciała prosiąt przy urodzeniu,
- duża odporność potomstwa na warunki środowiska, wysoka wydajność rzeźna i mięsność, dobra jakość mięsa,wysokie libido i bardzo dobra jakość nasienia.
Knury mieszańcowe są zalecanym komponentem do krzyżowania towarowego z lochami ras matecznych lub mieszańcowymi F1.
